"Tajemnica paschalna, którą będziemy przeżywać na nowo w Triduum Sacrum, to nie tylko wspomnienie rzeczy przeszłych, lecz rzeczywistość teraźniejsza: Chrystus również dziś swoją miłością zwycięża grzech i śmierć. Zło, w jakiejkolwiek postaci, nie ma ostatniego słowa. Ostateczne zwycięstwo należy do Chrystusa, do prawdy i do miłości!" – Benedykt XVI
W Wielkim Tygodniu, chrześcijanie przygotowują się do uczczenia świąt Wielkiej Nocy.
W tradycji chrześcijańskiej tydzień paschalny jest obecny od IV wieku.
Poniedziałek, Wtorek i Środa to w Wielkim Tygodniu to dni, których przesłaniem jest pojednanie.
Poniedziałek Wielkiego tygodnia to rozważanie o obecności Chrystusa w życiu wierzących.
Kilka dni przed swoją męką Pan Jezus udał się do przyjaciół mieszkających w Betanii. Obecny na spotkaniu był też i Łazarz.
Marta usługiwała do stołu. Maria posmarowała wonnym olejkiem Jezusowi nogi i otarła je swoimi włosami. Wtedy Judasz zapytał, czy nie lepiej byłoby sprzedać ten drogocenny olejek i zysk oddać ubogim.
Judasz Iskariota – zdrajca i złodziej jest przeciwstawieniem Marii , która jest uosobieniem miłości. W jej posłudze jest uwielbienie i oddanie.
Te gesty są najcenniejsze, pokazują dobroć, wypływającą z serca. Ta scena biblijna kojarzy się z postawami współczesnych ludzi, wśród których zauważamy dobrych i złych. Przykład ten pokazuje również, że potrzebna jest przestrzeń, w którym człowiek mógłby pokazać swoje oddanie Bogu.
Może w kontekście tego tekstu należy sobie zadać pytanie – Co jestem w stanie od siebie dać Stwórcy?
Wtorek Wielkiego Tygodnia.
Wielki Wtorek podobnie jak Wielka Środa i Wielki Czwartek jest okresem żałoby i zadumą nad śmiercią i zmartwychwstaniem Jezusa.
We wtorek Jezus pouczał i prowadził spory z faryzeuszami.
Opowiada przypowieści o przewrotnych rolnikach, o dwóch synach, o talentach i o wdowim groszu. Prowadzi też spór z kapłanami. Zapowiada też zburzenie Jerozolimy, Sąd Ostateczny i powtórne przyjście Mesjasza.
W tym dniu rozważamy słowa Chrystusa
i przyjmujemy je jako pouczenie – drogowskaz na dalsze nasze życie.
Dawniej w Wielką Środę, Wielki Czwartek i w Wieki Piątek w Polsce obowiązywały tzw. judaszki. Był to stary zwyczaj wieszania i palenia Judasza, którego odtwarzała ogromna kukła z juty i trocin, wielkim napisem – Judasz Zdrajca. . Kukłę tę, po odcięciu od stryczka, wyśmiewano, okładano kijami i obrzucano kamieniami. Sponiewieraną kukłę rozdzierano na kawałki i palono.
Kiedyś w całej Polsce był też zwyczaj dokonywania ablucji. Obmywano się w potoku lub rzece albo w strumieniu, uznawano to za działanie oczyszczające.
Innym przestrzeganym zwyczajem było biczowanie. Biczownikami byli ludzie różnych stanów, nawet polscy królowie – Władysław IV i Jan Kazimierz.
Dużą wagę przypisywano zawsze do dekoracji Grobu Pańskiego, którego wystrój często z biegiem czasu nawiązywał do istniejących układów politycznych. W XIX wieku stały straże grobowe w mundurach z elementami orientalnymi – krzywe szable i turbany. W wielu sanktuariach w tym czasie odbywają się widowiska pasyjne.
Wielka Środa – to ostatnia środa przed Wielkanocą. W tym dniu chrześcijanie wspominają
sprzedanie za 30 srebrników Jezusa Chrystusa przez Judasza.
Ewangelia na ten dzień jest fragmentem narracji o zdradzie Judasza w przekazie św. Mateusza. W pierwszym czytaniu mowa jest o proroctwie Izajasza.
W tym dniu Apostołowie przygotowywali się do święta Paschy, które odbywało się w dniu następnym .
W Wielką Środę po ostatniej Mszy Św. usuwa się wodę święconą z naczyń .
Dawniej w Wielką Środę podczas jutrzni kościół bywał wypełniony po brzegi.
W tym dniu proboszcz z wikarym wychodzili z kościoła nie z zakrystii tylko przez główną nawę, uderzając brewiarzami o ławki. Obrzęd ten obrazował mękę bitego Chrystusa.
W Wielką Środę tradycyjnie, jako że Wielkanoc była tuż… tuż, gospodynie sprzątały mieszkania, bo obowiązywał zwyczaj, że do niedzieli wszystko musiało być porządnie przygotowane – obejście, dom oraz dusza, a więc nie tylko co materialne także co duchowe.
Podczas Wielkiej Środy wierni przygotowują się do Tridum Paschalnego.
Charakterystycznym obrzędem tego dnia jest tzw. ciemna jutrznia, czyli głośne odmawianie brewiarza.
Dawnie po odczytaniu każdego z 14 psalmów, na trójkątnym świeczniku gaszono jedną świecę . Ostatnia świeca symbolizowała opuszczonego Chrystusa, którą ze czcią wielką wnoszono do zaciemnionego chóru.
Te obrzędy skłaniają do refleksji – ile jest naszej winy w przyczynianiu się do męki Pańskiej.
Wielki Czwartek rozpoczyna najbogatsze w obrzędy dni – nabożeństwa pasyjne, spowiedź wielkanocna i wszystkie inne uroczystości religijne. Jest to także czas zakupów i ostatnich porządków oraz przygotowywania potraw. W Wielki Czwartek obowiązuje zwyczaj wiązania dzwonów.
Wielki Czwartek to święto kapłanów. „Z ludu wzięci, ludowi dani”, strażnicy moralności i krzewiciele nauki Chrystusa . Kapłaństwo to także wierność zasadom. To z sakramentem Ciała i Krwi Pańskiej Jezus związał się z kapłanami, którzy w tym dniu pod przewodnictwem biskupa diecezjalnego,
w godzinach porannych uczestniczą we Mszy Krzyżma, podczas której święcone są nowe oleje do namaszczeń w czasie chrztu, bierzmowania, sakramentu kapłaństwa i namaszczenia chorych.
Kapłani podczas tej Mszy Św. odnawiają swoje przyrzeczenia kapłańskie. Wieczorem odprawiana jest Msza Wieczerzy Pańskiej, która rozpoczyna Tridum Paschalne. Gdy w świątyni rozbrzmiewa pieśń
– „Chwała na wysokości” zaczynają bić wszystkie dzwony. W czasie Przeistoczenia słychać kołatki bez gongu. I wreszcie – Mandatum, czyli obrzęd mycia nóg dwunastu mężczyznom przez biskupa.
Po Mszy Św. Najświętszy Sakrament przenosi się do kaplicy adoracyjnej, zwanej „Ciemnicą „ na pamiątkę uwięzienia Pana Jezusa.
Po liturgii zdejmuje się wszystko z ołtarza – krzyż, mszał, świece i obrusy. Tabernakulum zostaje puste, a wieczna lampka wygaszona.
Czy rozpamiętując ustanowienie przez Chrystusa Eucharystii i kapłaństwa służebnego potrafimy odpowiedzieć na Jego słowa – „To czyńcie na Moją pamiątkę”?
Wielki Piątek jest dniem skupienia, powagi i wielkiego postu ze szczególnym poszanowaniem drzewa krzyża.
W tym dniu nie ma Mszy Św. jedynie odprawia się Drogę Krzyżową, najważniejsza jest bowiem Liturgia męki Pańskiej. Ołtarz jest pusty, nie ma na nim obrusów, krzyża i świec.
Po Liturgii Słowa następuje adoracja Krzyża, która rozpoczyna się Jego odsłonięciem . Kapłan odsłania Krzyż w trzech kolejnych etapach, śpiewając – "Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata"… Całując Krzyż wierni oddają Szacunek Chrystusowi. W tym dniu nie przekazujemy znaku pokoju. Na czas Komunii ponownie nakrywa się obrusem ołtarz i stawia na nim mszał oraz świece. Potem wszyscy udają się do Grobu Pańskiego, gdzie przenoszony zostaje również Najświętszy Sakrament. …
Wielki Piątek jest dniem rozpoczęcia nowenny do Miłosierdzia Bożego.
Refleksja – Czy uczestnicząc w misterium Męki Pańskiej, pamiętam o tym, że Jezus został przybity na Krzyżu za nasze grzechy, że za sprawą krzyża zostaniemy zbawieni i wreszcie,
że w Modlitwie Powszechnej modlimy się za Kościół Święty, za Papieża, za wszystkie stany Kościoła, za katechumenów, za Żydów, za niewierzących w Boga, za cierpiących, za rządzących państwami oraz o jedność chrześcijan.
Czy jesteśmy wierni tej modlitwie?
W Wielką Sobotę przy Grobie Pańskim rozważamy mękę i śmierć Chrystusa.
Święcone są potrawy, które wierni przynoszą do kościoła. Nieodzownym atrybutem
w koszykach wielkanocnych są kraszanki i kolorowe pisanki. Jajko stało się symbolem świąt wielkanocnych jako wiecznie odradzające się życie .Na świątecznym stole nie może również zabraknąć baranka i licznych potraw – pieczonych mięs, wędlin, szynek, sałatek i różnych ciast, szczególnie mazurków i babek drożdżowych.
Wielka Sobota kończy Tridum Paschalne. A przedświcie Wielkanocy – jej wigilia jest w Kościele dniem błogosławieństw , w którym święci się wodę , ogień, ciernie i pokarmy .Jest zwyczaj zabierania tej wody do domu, by chroniła przed złem. Z obrzędami ognia w Liturgii Paschalnej związane są zwyczaje zachowane dotąd w miastach i wsiach.
To właśnie Liturgia Paschalna, która odbywa się w nocy, jest najważniejszą celebracją w Wielkim Tygodniu. Kapłani ubierają się na biało.
W czasie Liturgii Światła kapłan święci ogień, a na świecy paschalnej kreśli krzyż i litery – alfa i omega, co oznacza, że na początku był Bóg i wróci tu jako Sędzia. Od punktu alfa jako stworzenia początku do punktu omega jako końca świata. Świeca paschalna rozjaśnia mroki kościoła, jak Chrystus, który rozprasza mroki ludzkich serc.
Czy potrafimy przyjąć światło Chrystusa?
Podczas Liturgii Słowa czytanych jest dziewięć czytań biblijnych – siedem starotestamentowych oraz Epistoła i Ewangelia, przeplatane psalmami responsoryjnymi i modlitwami . Czytania kończy hymn – „Chwała na wysokości”, podczas którego biją wszystkie dzwony. Na zakończenie rozbrzmiewa radośnie Alleluja …
Cieszymy się ze Zmartwychwstania Pana.
Po homilii następuje Liturgia Chrzcielna, podczas której śpiewana jest Litania do Wszystkich Świętych. Celebrans błogosławi wodę chrzcielną poprzez trzykrotne zanurzenie w niej paschału.
Pamiętamy , czym jest dla nas chrzest – powołaniem do nowego życia.
W czasie Liturgii Eucharystycznej wierni przystępują do Komunii Świętej.
Na zakończenie śpiewany jest hymn – „Te Deum” – „Ciebie Boże wysławiamy”.
Uroczysta procesja rezurekcyjna kończy ceremonię .
Żyjemy w czasach , w których nie brakuje grzechu. Czai się wszędzie. Chrystus jednak daje jednakową szanse wszystkim, wydaje się, że Swoją Męką krzyczy z Krzyża, by ludzie się opamiętali.
Jaki był nasz Wielki Tydzień, taką będziemy mieli Wielkanoc.
Niech tegoroczne święta Wielkiej Nocy zaowocują wielką radością …
Krystyna Jadamska – Rozkrut 2011.04.19
